101
Σεπτέμβριος 2014 - ΜΟΝΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
σελ.174-185
Προσκύνημα στην Σίκινο
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
“Eίμαι του ολίγου και του ακριβούς. Δεν υπήρξα ποτέ του τρίτου προσώπου… Κατά τα άλλα, συχνάζω εκεί όπου κάθε θολούρα, ως κι ο καπνός του τσιγάρου μου ακόμη, εξουδετερώνεται απ’ το θαλασσάκι που φυλάγει καλού – κακού για χάρη μου στο βορειοδυτικό της ντουλαπάκι η Παναγία η Παντοχαρά” (1).
Tο απόσπασμα αυτό από τον “Κήπο με τις Αυταπάτες” έκανε πολλούς κριτικούς και αναλυτές της ποίησης του Οδυσσέα Ελύτη, να εγκύψουν στο μυστικό όραμα του ποιητή, το πώς και το τι, δηλαδή, τον έκαναν να επινοήσει και να αναφερθεί στην Παναγία την Παντοχαρά.
Αρκετοί ήταν αυτοί, κάποτε, που αναζητούσαν να βρουν ποιο ήταν το σημείο της ελληνικής επικράτειας στο οποίο αναφέρονταν ο Ελύτης, και ποιο το ανεύρετο εκκλησάκι της Παντοχαράς.
Ο ίδιος, σε συνέντευξή του, προσδιόρισε το νησί, αλλά δεν άφησε περιθώρια ούτε επισήμανε τον τόπο που υπήρχε ή θα μπορούσε να υπάρχει ένα τέτοιο εκκλησάκι.Κι έτσι οι ευφάνταστοι νεοέλληνες άρχισαν, μετά τον θάνατο του ποιητή, να “διαλέγουν” τόπους, (αλώνια και μπαλκόνια) της Σικίνου, τα οποία θα μπορούσαν να κρύβουν ή να αποκαλύπτουν την ποιητική έμπνευση και τον κυκλαδικό οίστρο του Ελύτη.
Ωστόσο η έρευνα αποκάλυψε ότι ο Οδυσσέας Ελύτης δεν είχε επισκεφτεί ποτέ το νησί.
Η Παναγία η Παντοχαρά, ως ιδέα του ποιητή, τελικά, ενσωματώθηκε στο νησί της Σικίνου και αφού ασχολήθηκαν πολλοί με το συγκεκριμένο σημείο που θα έπρεπε να “χτιστεί”, επιλέχθηκε το καλύτερο μπαλκόνι της βορειοδυτικής πλευράς, ελάχιστα μέτρα δυτικότερα του μοναστηριού της Ζωοδόχου Πηγής, από όπου ο επισκέπτης αγναντεύει το εύρος του αρχιπέλαγου.
Κι επειδή ο Οδυσσέας Ελύτης θήτευσε στη Σχολή των Ανέμων, όπως αφηγείται ο ίδιος στον “Κήπο με τις Αυταπάτες”, θα φτιάξει με τα δικά του λιτά και εμπνευσμένα υλικά έναν τ ό π ο, στον οποίο έχουν πέρασει ακόμα και “ο θρους, ο ψίθυρος κι η αύρα”. Εναν τ ό π ο, στον οποίο “αέρας είναι αυτός, δεν πιάνεται”…
Tο απόσπασμα αυτό από τον “Κήπο με τις Αυταπάτες” έκανε πολλούς κριτικούς και αναλυτές της ποίησης του Οδυσσέα Ελύτη, να εγκύψουν στο μυστικό όραμα του ποιητή, το πώς και το τι, δηλαδή, τον έκαναν να επινοήσει και να αναφερθεί στην Παναγία την Παντοχαρά.
Αρκετοί ήταν αυτοί, κάποτε, που αναζητούσαν να βρουν ποιο ήταν το σημείο της ελληνικής επικράτειας στο οποίο αναφέρονταν ο Ελύτης, και ποιο το ανεύρετο εκκλησάκι της Παντοχαράς.
Ο ίδιος, σε συνέντευξή του, προσδιόρισε το νησί, αλλά δεν άφησε περιθώρια ούτε επισήμανε τον τόπο που υπήρχε ή θα μπορούσε να υπάρχει ένα τέτοιο εκκλησάκι.Κι έτσι οι ευφάνταστοι νεοέλληνες άρχισαν, μετά τον θάνατο του ποιητή, να “διαλέγουν” τόπους, (αλώνια και μπαλκόνια) της Σικίνου, τα οποία θα μπορούσαν να κρύβουν ή να αποκαλύπτουν την ποιητική έμπνευση και τον κυκλαδικό οίστρο του Ελύτη.
Ωστόσο η έρευνα αποκάλυψε ότι ο Οδυσσέας Ελύτης δεν είχε επισκεφτεί ποτέ το νησί.
Η Παναγία η Παντοχαρά, ως ιδέα του ποιητή, τελικά, ενσωματώθηκε στο νησί της Σικίνου και αφού ασχολήθηκαν πολλοί με το συγκεκριμένο σημείο που θα έπρεπε να “χτιστεί”, επιλέχθηκε το καλύτερο μπαλκόνι της βορειοδυτικής πλευράς, ελάχιστα μέτρα δυτικότερα του μοναστηριού της Ζωοδόχου Πηγής, από όπου ο επισκέπτης αγναντεύει το εύρος του αρχιπέλαγου.
Κι επειδή ο Οδυσσέας Ελύτης θήτευσε στη Σχολή των Ανέμων, όπως αφηγείται ο ίδιος στον “Κήπο με τις Αυταπάτες”, θα φτιάξει με τα δικά του λιτά και εμπνευσμένα υλικά έναν τ ό π ο, στον οποίο έχουν πέρασει ακόμα και “ο θρους, ο ψίθυρος κι η αύρα”. Εναν τ ό π ο, στον οποίο “αέρας είναι αυτός, δεν πιάνεται”…
Κείμενο: Κυριάκος Παπαγεωργίου
Φωτογραφίες: Κυριάκος Παπαγεωργίου
ΑΓΟΡΑ ΑΡΘΡΟΥ
Για να διαβάσετε το άρθρο πατήστε ΕΔΩ